افاعیل عروضی
افاعیل عروضی در عروض به عنوان قالبهایی به کار میروند که وزن شعر با آنها سنجیده میشود، این افاعیل یا پایهها با سه حرف اصلی (ف ع ل) ساخته میشوند. همچنان که در علم حرف گفته میشود عالم بر وزن فاعل و یعلم بر وزن یفعل و در عروض نیز گفته میشود؛ «بشنو از نی» بر وزن فاعلاتن می­باشد.
در وزن عروضی بر خلاف وزن صرفی، خصوصیت تلفظی حروف، با حرکات و سکون مورد لحاظ قرار نمیگیرد بلکه فقط تعداد آنها معتبر است. لذا لزومی ندارد که در برابر فتحه، فتحه قرار گیرد و در برابر ضمه، ضمه، بلکه میتوان در برابر ضمه، کسره آورد.
افاعیل یا پایهها عبارتند از مجموع چند هجا که بهوسیله یک تکِه یا ضرب قوی به هم متصل شدهاند. کوچکترین این پایهها «فَع» دو حرفی یا یک هجایی و بزرگترین آنها مثل «مستفعلاتن» نه حرفی و پنج هجایی است. از تکرار پایههاست که وزن حاصل میشود بدین طریق پایه کوچکترین واحد وزن است.
(بقیه در ادامه..)